Voor mijn afstudeerscriptie van de Master Criminologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam mocht ik meelopen met een groep medewerkers in de Rotterdamse Haven. In de antropologie noemen we dit participerende observatie. Deze onderzoeksmethode houdt in dat de onderzoeker tijdelijk deel uitmaakt van een gemeenschap en een band opbouwt met de leden van die gemeenschap. In de begintijd van de antropologie was zo’n gemeenschap een volk of stam, zo ver mogelijk weg, met een zo verschillend mogelijke cultuur en levensstijl. Anno de 21ste eeuw kan de gemeenschap voor antropologisch onderzoek ook dichtbij huis zijn en minder verschillen met de onderzoeker.
Tijdens dit meelopen en meewerken kon ik de medewerkers bevragen over hoe zij aankijken tegen integriteit binnen hun eigen werk en binnen de Rotterdamse Haven als geheel. De groep waar ik meeliep bestond alleen maar uit mannen, waarop het typische ruige beeld van havenmedewerkers ook zeker van toepassing was. De eerste paar momenten van mijn participerende observatie waren spannend, hoewel er snel een vertrouwensband ontstond. Een onderzoeker komt tot meer informatie wanneer zo’n vertrouwensband is ontstaan.
Naarmate mijn onderzoek naar integriteit in de Rotterdamse Haven vorderde bleek dat integriteit voor deze medewerkers behelst dat zij de gedragscode naleven en dat zij zich niet inlaten met criminelen of criminele zaken. Dit is wat zij antwoordden, daaropvolgend bleek dat zij integriteit vooral beleven in zaken die ze met elkaar bespreken tijdens het werk en vooral wanneer er nieuwe collega’s bij zijn. Dit laatste verklaart waarom het beeld wat nieuwe collega’s hebben van integriteit en criminaliteit in de Rotterdamse Haven voor een groot deel gevormd is door de verhalen en denkbeelden van de collega’s die hier al langer werken en als rolmodel staan.
Al met al kwam ik tot de conclusie dat integriteit vaak wordt bepaald door werkcultuur: door wat mensen elkaar vertellen en doorgeven in gedrag en verhalen op de werkvloer. Als nieuwe medewerkster bij BING lijkt het mij dan ook verstandig om hier in het werken aan integriteit nadrukkelijk rekening mee te houden: rolmodellen, voorbeeldgedrag en verhalen zijn net zo belangrijk als formele regels en gedragscodes.
