Op een donderdagochtend zijn zo’n acht groepjes Friese gemeenteambtenaren diep in gesprek. Ze spelen het spel Reflect, waarbij je met elkaar verschillende integriteitsdilemma’s bespreekt. De speler die tegenover mij zit is aan de beurt. Ze gooit met de dobbelsteen en belandt met haar pion op een groen vakje. Ik lees als spelleider de bijbehorende vraag voor: “Iemand roddelt over een collega, wat doe je? Zeg je er iets van, roddel je lekker mee of doe je niets?” “Ik roddel lekker mee,” antwoordt ze. “Ik ook, ik ook,” klinkt het om haar heen. Ik verbaas me enigszins over het antwoord, al moet ik toegeven dat het in ieder geval geen sociaal wenselijk antwoord is. Als ik vraag waarom zij daarvoor kiest, legt ze uit dat zij roddelen niet ziet als negatief en dat het zorgt voor verbinding. De rest van de groep valt haar bij; roddelen hoeft niet negatief te zijn. Ik voel me enigszins alleen staan in deze groep, als ik probeer om ook een andere kant van het roddelen te belichten. De groep vindt het wel prima; zij zien het kwaad van roddelen niet in. “Het blijft wel binnenskamers hoor,” wordt er nog aan toegevoegd.
Het antwoord dat de groep gaf, is niet perse het antwoord waar ik op hoopte, al zijn er in het spel op voorhand geen goede en slechte antwoorden en gaat het juist om de discussie over verschillende integriteitsdilemma’s en hoe daarmee om te gaan. Het antwoord was dan ook zeker niet fout, maar dat er vanuit de groep geen één andere mening naar voren kwam, gaf mij wel de indruk dat roddelen heel gewoon was in deze groep en dat leek mij toch ook niet helemaal de bedoeling.
In de Van Dale wordt roddelen omschreven als ‘opzettelijk slechte dingen van iem. vertellen; kwaadspreken, lasteren’. Het behoeft geen uitleg dat dit ontzettend schadelijk kan zijn voor mensen, zowel voor de persoon over wie geroddeld wordt (buitensluiten, kliekvorming, reputatie schaden en de kans dat roddelen doorslaat naar pesten) als voor de roddelaars. Want hoe fijn het op het moment zelf ook kan voelen om het met elkaar dezelfde mening te vormen over diegene die er op dat moment niet is, dit kan ook onzekerheid met zich mee brengen. Want wat als ik er de volgende keer niet bij ben, wat wordt er dan over mij gezegd? Bij bedrijven waar veel geroddeld wordt, gaat dit volgens socioloog Rafael Wittek ook ten koste van de productiviteit en de sfeer.
Maar als roddelen zo negatief is, waarom doen we het dan eigenlijk allemaal toch? Uit onderzoek van de Britse psycholoog Robin Dunbar en de Nederlandse psychologen Gerben van Kleef en Bianca Beersma (Universiteit van Amsterdam) blijkt dat roddelen eigenlijk een overlevingsmechanisme is dat we vroeger nodig hadden. Roddelen was namelijk een manier om informatie in te winnen die soms het verschil kon maken tussen leven en dood: wie kon je vertrouwen en wie was de vijand? Roddelen zorgde er daarnaast voor dat het groepsgevoel sterker werd. Hoewel roddelen nu niet meer van ‘levensbelang’ is, heeft het vandaag de dag nog steeds een sociale functie. Door met elkaar te roddelen geef je aan dat je elkaar vertrouwt, versterk je jullie band en ontvang je ook nog nuttige informatie, zoals hoe je je in een bepaalde groep behoort te gedragen en je je beter kunt aanpassen. In een bedrijf leer je zo dus ook de ongeschreven regels kennen.
Roddelen is dus inderdaad, zoals de Friese gemeenteambtenaren al zeiden, niet alleen maar negatief en roddelen verbieden lijkt ook niet het antwoord, want iedereen roddelt wel eens. Toch is het altijd belangrijk je bewust te blijven van wat je zegt en wat daar het effect van kan zijn. Vertel geen leugens over anderen en hou een verhaal dat je in vertrouwen wordt verteld ook daadwerkelijk voor jezelf. Ook kun je roddelen op een positieve manier inzetten door iets positiefs te zeggen over een persoon die er niet bij is. Positief roddelen zou volgens onderzoekers Jennifer Cole en Hannah Scrivener van de Staffordshire University namelijk juist het zelfrespect en het gevoel van eigenwaarde van de roddelaar vergroten; als je positief over een ander praat, voel je je dus ook beter over jezelf. Misschien een idee om de volgende keer dus eens een positieve roddel in te brengen?
Meer weten? Neem gerust contact op.
