‘Serious gaming’ is in Nederland bezig aan een stevige opmars. In het onderwijs, op medisch gebied en binnen het veiligheidsdomein wordt de laatste jaren flink geïnvesteerd in edutainment: het combineren van educatie (doel) en entertainment (middel). Bekend zijn de serious games voor burgemeesters en veiligheidsdiensten, die hen in staat moeten stellen om verantwoordelijke keuzes te maken in crisissituaties.
Bij serious games draait het erom deelnemers in een uitdagende, levensechte, vaak niet-alledaagse situatie te brengen opdat zij kunnen oefenen. Goed doordachte keuzes zijn van belang… Maar tijd is nu juist vaak waar het aan schort.
De grote winst van een serious game, zit in het feit dat mensen spelenderwijs kunnen oefenen en daarbij van improvisatie naar routine gaan; juist in crisissituaties kan elke verkeerde keuze immers catastrofale gevolgen hebben.
Bij vermoedens van een ernstige integriteitsschending, is dat in wezen niet anders. Er is namelijk sprake van een niet-routinematig probleem, waarbij gecoördineerde actie nodig is, onder tijdsdruk en vaak met alle ogen gericht op de afhandeling – zeker in een politieke context. Integriteit is ook een werkwoord: je kunt het leren, erin groeien en krachtiger worden. Het is een proces dat samen wordt vormgegeven. Het bekend raken met lastige, niet-alledaagse situaties door ermee te oefenen, kan toekomstige problemen helpen voorkomen.
Maar ook voor zaken die op het oog minder urgent zijn, kan een simulatie in groepsverband toegevoegde waarde hebben. Vaak gaat het dan om situaties waarbij de grens van wat men oorbaar vindt, verschillend blijkt te liggen. Is het een raadslid toegestaan om zitting te nemen op het stembureau, bij de gemeenteraadsverkiezingen? Juridisch is er waarschijnlijk geen beletsel. Maar is het verstandig? Of: als een ambtenaar in het weekend in beschonken toestand op de vuist gaat met een andere bezoeker van het café, moet de werkgever dan optreden? Of is dat een privékwestie? En maakt het nog verschil of de betreffende ambtenaar als boa werkt of als medewerker van de ICT-afdeling?
We hebben het dan over het grijze gebied: situaties waarbij niet aanstonds duidelijk is of en hoe te handelen. Het is zinnig om het gesprek met elkaar te voeren over dergelijke situaties, te oefenen binnen een simulatie. Zo weet je van elkaar wat te doen als het erop aankomt. In ons integriteitsspel Reflect komt een veelheid van dit soort vragen aan bod.
Het integriteitsspel Reflect
In diverse organisaties hebben wij het integriteitsspel Reflect intussen mogen spelen, onder meer bij gemeenteraden en colleges van B&W. Het spel wordt in groepen van zes gespeeld, op een spelbord à la Ganzenbord. Doel is om als eerste speler de eindstreep te halen. De vragen worden in rap tempo getoond op een tablet. Het spel of het team bepaalt uiteindelijk of er sprake is van ‘beloning’ of ‘bestraffing’ van de antwoorden die worden gegeven.
Gaandeweg verkrijgen de spelers meer inzicht in de waarde van hun antwoorden, veelal na aanvankelijk onbegrip: ‘hoe kan het dat, als ik ervoor kies om die fles wijn af te slaan als kerstgeschenk, toch fiches moet betalen?’ Simpel, jouw keuze heeft je zojuist een fles wijn gekost. Wie de juiste keuze wil maken, moet de rug recht houden, ook als het op korte termijn verlies oplevert.
Enfin, bestaat er dan zoiets als het ‘juiste antwoord’ in het grijze gebied? Ja en nee. De praktijk voelt soms onrechtvaardig; de ervaring leert dat men soms een keuze moet maken tussen twee goede opties, of juist twee kwade opties. Spel en werkelijkheid liggen op dat vlak dicht bij elkaar.
Door in teamverband over alledaagse en minder alledaagse situaties te spreken, wordt bereikt dat de deelnemers zich bewust worden van de reikwijdte van het thema integriteit. Zij leren alert te zijn op valkuilen en bekwamen zich op een laagdrempelige manier in het hanteren van lastige situaties. Waar alom bekende waarden als transparantie en openheid in het openbaar bestuur veelal als toverwoorden worden gebruikt, krijgen beide begrippen door de spelvorm inhoud en wordt hun noodzaak onderstreept.
Tot slot
Opvallend zijn de vele lachsalvo’s die gedurende het spel almaar door de zaal gaan. Naast de educatie, werpt ook het entertainment duidelijk zijn vruchten af: het gaat er vaak fanatiek aan toe. Zo wordt op een ontspannen manier over een beladen onderwerp gesproken. En dat is precies de bedoeling.
Meer weten? Neem gerust contact op.
