Als trainer en adviseur integriteit mocht ik de afgelopen jaren voor een waterschap werken. Ik merk dat een waterschap (soms hoogheemraadschap genoemd) een uitermate boeiende organisatie is: er wordt gewerkt aan het zuiveren van afvalwater, wat zeer technische hoogstandjes vraagt, er wordt gewerkt aan het beheer van onze dijken, van gemalen, van waterwegen en watergebieden. Verder wordt er gezorgd voor voldoende zoet water, wordt de waterstand in het land geregeld via ingenieuze systemen en is er deskundige aandacht voor ecologie en daarvoor passende maatregelen.
Nederland telt 21 waterschappen en hoogheemraadschappen. Continu wordt er van de medewerkers gevraagd om lastige afwegingen te maken. Want zij hebben te maken met vele diverse betrokkenen: met een democratisch gekozen bestuur, met burgers van verschillende pluimage: plezierjachtbezitters, ecologisch betrokken burgers, boeren, dijkbewoners en in feite met ‘alle overige burgers die belang hebben bij schoon water en droge voeten’. Dit waterschap stelt de vraag: ”Wat vinden wij juist handelen in de vele lastige en uitdagende situaties die wij tegenkomen. Wie doen we recht: de flora en fauna (planten en dieren), de dijkbewoners, de bewoners van laaggelegen gebied, de bedrijven, de boer, nu en in de toekomst, hoe wegen we af als niet alles tegelijk kan?”
Dit waterschap koos ervoor om het onderwerp integriteit horizontaal te benaderen en niet alleen vanuit vooropgestelde normering: “Want het is wel duidelijk wat wel en niet mag” en om vooral de grijze gebieden met elkaar te onderzoeken. Daartoe hebben wij gezamenlijk met hen een meerjarenplan ontwikkeld. Als adviseur keek ik samen met een enthousiaste werkgroep welke interventies passend waren. We zijn begonnen met het geven van een bewustzijnstraining Moreel Beraad aan alle medewerkers, op maat, aansluitend bij de concrete werkpraktijk van de deelnemers. Het jaar daarna hebben we ingestoken op horizontaal overleggen: hoe voorkom je eindeloze discussie, macht- en meningenstrijd, hoe spreek je samen constructief over lastige kwesties? Het lukte om met het leren van een aantal spelregels een andere gesprekscultuur te bewerkstelligen.
Dat smaakte naar meer, daarom hebben we het laatste jaar ingezet op het intern opleiden van gesprekscoaches die binnen hun organisatie een Moreel Beraad kunnen begeleiden. Daarvoor schreven een aantal medewerkers zich vrijwillig in. Medewerkers uit allerlei hoeken: uitvoerenden, HRM-medewerkers, juristen en technici. Zij ontpopten zich tot natuurtalenten in het begeleiden van deze methoden! Dat vraagt best wel tijd en inzet, maar deze konden gevonden worden door het te laten samenvallen met trajecten als talentontwikkeling en ruimte voor scholingsprogramma’s.
De organisatie doet hiermee een slimme zet: het intern opleiden is een duurzame investering die aansluit bij hun visie om steeds meer een horizontaal georganiseerd waterschap te zijn. Dit waterschap beseft hoe belangrijk de menselijke maat is: je kunt wel integriteitsbeleid opstellen, maar als het niet levend wordt toegepast in de dagelijks werkpraktijk, heeft dat weinig effect.
Binnen dit waterschap is het werken aan integriteit in een positief daglicht komen te staan op een voor de medewerkers motiverende manier. Ze ervaren het thema als een kern van hun alledaagse werk en van de omgang met elkaar. Ze hebben nu de instrumenten zelf in huis om lastige situaties die raken aan morele vagen, aan de vraag naar recht doen, aan belangenafweging, of aan het loswrikken van ingesleten vanzelfsprekendheden, constructief te bespreken.
Meer weten? Neem gerust contact op.
