De verkiezingsuitslag is een feit. Naast de terugkeer van vertrouwde gezichten, heeft in veel gemeenten ook een heel aantal nieuwe raadsleden zijn entree gemaakt in de lokale politiek. Dat betekent zonder meer enthousiasme en frisse inzichten, maar ook: een stevig inwerkprogramma. Over de wijze van vergaderen, over de media-aandacht en over de spelregels als raadslid: kunt u een geheim bewaren?
Informatie is openbaar, tenzij
Als vuistregel wordt wel gehanteerd dat informatie openbaar is, tenzij. Zijn er zwaarwegende belangen in het spel, dan kan de raad of het college van B&W bepalen dat geheimhouding wordt opgelegd over datgene dat gaat worden besproken of over de inhoud van stukken die worden overgelegd. Met andere woorden: is de vergadering ‘besloten’ of staat het stempel ‘geheim’ op het document, dan zijn raadsleden verplicht tot geheimhouding.
Dat het ontbreken van een dergelijk stempel niet betekent dat informatie onbelemmerd geciteerd of naar buiten gebracht mag worden, lezen we onder meer in artikel 2:5 lid 1 Algemene wet bestuursrecht en artikel 272 lid 1 Wetboek van Strafrecht. Vrij geïnterpreteerd brengen deze twee bepalingen tot uiting dat raadsleden die weten of redelijkerwijs moeten vermoeden dat informatie niet is bedoeld voor de buitenwereld, (desalniettemin) verplicht zijn tot geheimhouding.
Dat kan verstrekkende gevolgen hebben. Recent nog werd een raadslid strafrechtelijk vervolgd en veroordeeld voor het lekken van informatie, omdat hij schriftelijke vragen had gesteld aan het college van B&W. In de vragen had hij vertrouwelijke informatie gebruikt over het financiële risico van de gemeente in de grondexploitaties van een tweetal projecten. De rechtbank en het hof waren van oordeel dat sprake was van schending van het ambtsgeheim. Ook cassatie bij de Hoge Raad mocht niet meer baten.
Vermeldenswaardig in deze zaak was dat het raadslid in kwestie volgens de aanklager niet handelde voor persoonlijk gewin, maar in het maatschappelijk belang. De rechtbank trok de integriteit van het raadslid dan ook niet in twijfel, maar was wel van mening dat hij welbewust de grenzen had opgezocht. Daarin was hij naar het oordeel van de rechtbank te ver gegaan. De aanklager merkte nog op dat de zaak zou zijn aangebracht om een grens te trekken, niet om het raadslid te straffen.
Het uiteindelijke vonnis had voor het betreffende raadslid evenwel verregaande consequenties, niet zozeer vanwege de hoogte van de opgelegde boete (€ 500), maar wel vanwege het feit dat hij in diverse publieke functies werkzaam was. In zijn hoedanigheid als lid van diverse rekenkamercommissies, volgt immers ontslag ‘wanneer het lid bij onherroepelijk geworden rechterlijke uitspraak wegens misdrijf is veroordeeld’.
Wederkerige verantwoordelijkheid
De conclusie luidt dan ook dat raadsleden er verstandig aan doen zich steeds af te vragen of informatie zich leent voor openbaarmaking. De verantwoordelijkheid ligt dus niet alleen bij de griffier die de geheimhouding op het document stempelt, maar zeker ook bij het individuele raadslid zelf.
Tegelijkertijd heeft de raad als geheel een kaderstellende en controlerende taak. Dit kan ertoe leiden dat een raadslid – zeker uit de oppositie – zich in een spagaat gebracht kan voelen, bijvoorbeeld wanneer hij tot de conclusie komt dat de gemeente afstevent op grote verliezen en desondanks op dezelfde koers verder blijft varen. Wanneer het raadslid al de instrumenten die hem tot beschikking staan heeft uitgeput, rest hem niets anders dan op zijn handen te gaan zitten.
Overigens verliest de geheimhouding haar zeggingskracht wanneer zij al te gemakkelijk wordt opgelegd. Vergelijk het met snelheidsbeperkende maatregelen vanwege wegwerkzaamheden: staat het bord met ‘70’ al wat langer langs de snelweg, zonder dat er daadwerkelijk werk lijkt te worden verzet, dan zal menig automobilist niet schromen om het gaspedaal wat verder in te trappen. Dat is natuurlijk niet juist. Maar de maatregel moet steeds zijn nut bewijzen. De raad en het college van B&W dienen dan ook prudent om te gaan met het opleggen van geheimhouding. Zorgvuldig omgaan met informatie, vraagt om alertheid van alle betrokkenen.
Meer weten? Neem gerust contact op.
